Nazir: “Pan­de­mi­ya təh­sil sis­te­mi­ni bir sı­ra vacib ça­ğı­rış­­lar­la üz-üzə qoy­du”

“Son il­lər­də dərs­lik ha­zır­lı­ğın­da ye­ni ya­naş­ma­lar, req­la­­ ment və pro­se­dur­lar tət­biq edil­ib”.

yasamal.tv modern.az-a istinadən Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri Emin Əmrullayevin “Milli Məclis” jurnalına verdiyi müsahibəni təqdim edir:

– “Azərbaycan Respublikasında  təhsilin inkişafı üzrə Dövlət  Strategiyası”nın qəbulundan 7 il keçir. Bu müddət ərzində  hədəflərə çatmaq müm kün  oldumu və sənədin icrası nə  yerdədir? 

­­
– Öl­kə­mi­zin ­təh­sil­ sis­te­mi­nin ­in­ki­­şa­fın­da,­ onun ­müasir­ləş­mə­si­ və ­rə­qa­­bət­ qa­bi­liy­yət­li­li­yi­nin ­güc­lən­di­ril­mə­­sin­də ­“Azər­bay­can­Res­pub­li­ka­sın­da təh­si­lin ­in­ki­şa­fı ­üz­rə­ Döv­lət­ St­ra­te­­gi­ya­sı”nın­ mü­hüm ­ro­lu­ ol­muş­dur.­ Ötən­ müd­dət­ ər­zin­də ­st­ra­tegi­ya­da nə­zər­də ­tu­tul­muş ­hə­dəfl­ə­rə ­çat­maq üçün­təh­si­lin ­bü­tün ­pil­lə­ və­ sə­viy­­yə­lə­ri ­üz­rə­ ye­ni­ in­no­va­tiv­ tə­şəb­büs­­lər ­hə­ya­ta ­ke­çi­ril­miş,­ ümu­mi­təh­sil müəs­si­sə­lə­ri­nin ­rəh­bər ­və ­pe­da­qo­ji kadr­lar­la ­tə­mi­na­tı, ­müəl­lim­ fəaliy­yə­­ti­nin ­qiy­mət­lən­di­ril­mə­si və­ əmə­yi­­nin­ sti­mul­laş­dı­rıl­ma­sı,­ ye­ni­ dərs­lik və­ dərs­ və­sait­lə­ri­nin ­ha­zır­lan­ma­sı,­ mad­di­-tex­ni­ki­ və­təd­ris ­ba­za­sı­nın müasir­ləş­di­ril­mə­si­ və ­təh­sil­ qa­nun­­ve­ri­ci­li­yi­nin­ tək­mil­ləş­di­ril­mə­si ­sa­hə­­sin­də­ əhə­miy­yət­li ­nailiy­yət­lər ­əl­də edil­miş­dir.

St­ra­te­gi­ya­da­ nə­zər­də ­tu­tul­muş əsas­ hə­dəf­ər­dən ­bi­ri­ olan­ mək­tə­bəha­zır­lı­ğa­ cəlb­olun­ma­ sə­viy­yə­sinin yük­səl­dil­mə­si­nə ­nail­ olun­muş­dur.­ 2020-­2021-ci ­təd­ris ­ilin­də­ döv­lət büd­cə­si ­və­saiti­ he­sa­bına­ ümum­­təh­sil­ mək­təb­lə­rin­də­ 104 ­min ­nə­fər mək­tə­bə­ha­zır­lı­ğa­ cəlb­ edil­miş, ­5­ yaş­lı ­uşaq­la­rın­təh­si­lə­ cəlb­edil­mə­si sə­viy­yə­si­ 2013-­cü ­il­də­ki­ 24%-­dən­ ca­ri təd­ris­ ilin­də ­80%­-ə­ çat­dı­rıl­mış­dır.­

Ümu­mi ­təh­sil­də­ 11­ il­ bun­dan əv­vəl ­baş­lan­mış­ məz­mun­ is­la­hat­la­­rı­nın ­bir­ mər­hə­lə­si ­ba­şa­ çat­mış,­ sə­­riş­tə­ əsas­lı­ döv­lət­ stan­dart­la­rı­ təs­diq edil­miş,­ ye­ni­ təh­sil­ proq­ram­la­rı­na uy­ğun­ ola­raq ­bu­ra­xı­lış si­nif­ə­rin­də da­ha­ sə­mə­rə­li ­qiy­mət­lən­dir­mə­yə im­kan­ve­rən­ ye­ni­ im­ta­han­ mo­de­li­nə ke­çil­miş­dir.

İs­te­dad­lı­ şa­gird­lə­rin ­aş­kar­ olun­­ma­sı­ və­ on­la­rın­ po­ten­sialı­nın ­in­ki­­şa­fı­ sa­hə­sin­də ­bir ­sı­ra ­əhə­miy­yət­li təd­bir­lər ­hə­ya­ta­ ke­çi­ril­miş, ­nə­ti­cə­də res­pub­li­ka­ və ­bey­nəl­xalq­ olim­piada­­lar­da­ şa­gird­lə­ri­mi­zin ­uğur­la­rı ­xey­li art­mış­dır. ­2013-2020­-ci ­il­lər­ ər­zin­də bey­nəl­xalq ­fənn­ olim­piada­la­rın­da­ 10­  qı­zıl,­ 67­ gü­müş,­ 167­ bü­rünc ­me­dal və­ 50­ hə­vəs­lən­di­ri­ci ­mü­ka­fat ­ol­maq­­la,­ ümu­mi­lik­də­ 244 ­me­dal­ qa­za­nıl­­mış­dır.­ Bey­nəl­xalq­ və ­res­pub­li­ka fənn­ olim­piada­la­rı­nın, ­bey­nəl­xalq mü­sa­bi­qə ­və ­ya­rış­la­rın ­qa­lib­lə­ri­nin ali­ mək­təb­lə­rə ­mü­sa­bi­qə­dən­kə­nar qə­bul­ hü­qu­qu­ əl­də­ et­mə­si­ olim­piada hə­rə­ka­tı­nın­ da­ha ­da ­ge­niş­lən­mə­si­nə sə­bəb­ ol­muş­dur.­ Bu­nun­la ­ya­na­şı, ­is­­te­dad­lı­ uşaq­lar ­üçün­ şə­bə­kə­nin­ in­ki­­şa­fı ­is­ti­qa­mə­tin­də ­2020­-2021-­ci­ təd­ris ilin­dən­ Gən­cə,­ Şir­van,­ Şə­ki­ şə­hər­lərin­də, ­Qu­ba ­və ­Şəm­kir ­ra­yon­la­rın­da 5 ­ye­ni ­li­sey­ fəaliy­yə­tə­ baş­la­mış­dır. Bey­nəl­xalq­ rey­tinq­lər­də­ öl­kə­mi­­zin ­möv­qe­yi­nin­ yax­şı­laş­dı­rıl­ma­sı is­ti­qa­mə­tin­d ə­bey­nəl­xalq­ qiy­mət­lən­­dir­mə ­proq­ram­la­rın­da ­iş­ti­rak­ tə­min edil­miş­dir.­ TİMSS­ 2019 ­bey­nəl­xalq qiy­mət­lən­dir­mə­sin­də ­Azər­bay­ca­nın ri­ya­ziy­yat­ üz­rə­ gös­tə­ri­ci­si­ 2011-­ci ilin ­mü­va­fi­q ­gös­tə­ri­ci­si­ ilə ­mü­qa­yi­­sə­də­ 52 ­bal ­art­maq­la­ 515­ bal­ ol­muş,  öl­kə­miz ­58 ­öl­kə ­ara­sın­da ­28-­ci ­yer­də qə­rar­laş­mış­dır.

Müasir­dövr­də­təh­sil­sis­te­mi­gənc nəs­li­gə­lə­cək­rə­qəm­sal­tex­no­lo­gi­ya­­ lar,­sü­ni­in­tel­lekt­döv­rü­nə­ha­zır­la­­ maq­üçün­on­la­ra­in­di­kin­dən­əsas­lı şə­kil­də­fərq­lə­nən­ye­ni­kom­pe­ten­si­­ ya­lar,­ix­ti­sas­lar­və­pe­şə­lər­ver­mə­li­­ dir.­Qeyd­edi­lən­ça­ğı­rış­la­ra­uy­ğun ola­raq­Təh­sil­Na­zir­li­yi­tə­rə­fi­n­dən­bir sı­ra­uğur­lu­tə­şəb­büs­lər­ar­tıq­hə­ya­ta ke­çi­ril­mək­də­dir.­2018­2019­cu­təd­ris ilin­dən­baş­la­nan­“Rə­qəm­sal­ba­ca­­ rıq­lar”,­­2019­2020­ci­təd­ris­ilin­dən real­laş­dı­rı­lan­“STEAM”­la­yi­hə­lə­ri ar­tıq­369­mək­təb­də­tət­biq­olu­nur­və 143­min­dən­çox­şa­gir­di­əha­tə­edir.

Döv­lət­st­ra­te­gi­ya­sı­na­mü­va­fi­q ola­raq­son­il­lər­də­müəl­lim­nü­fu­­ zu­nun,­müəl­lim­lə­rin­pe­şə­kar­lıq sə­viy­yə­si­nin­yük­səl­dil­mə­si,­is­te­dad­lı in­san­la­rın­müəl­lim­li­yə­cəlb­edil­mə­si is­ti­qa­mə­tin­də­cid­di­ad­dım­lar­atıl­mış­­ dır.­Ca­ri­təd­ris­ilin­də­Təh­sil­Na­zir­li­yi tə­rə­fi­n­dən­ke­çi­ri­lən­mər­kəz­ləş­di­ril­­ miş­mü­sa­bi­qə­nin­nə­ti­cə­lə­ri­nə­əsa­sən 7909­müəl­lim­işə­qə­bul­olun­muş,­va­­ kant­yer­lə­rin­100%­tu­tul­ma­sı­tə­min

edil­miş, uzun il­lər ər­zin­də ix­ti­sas­lı kadr ça­tış­maz­lı­ğı olan uc­qar kənd mək­təb­lə­ri­nin kadr tə­mi­na­tı prob­­le­mi, de­mək olar ki, həll edil­miş­dir.  Hə­ya­ta ke­çi­ri­lən komp­leks təd­bir­lər nə­ti­cə­sin­də müəllim­lik rə­qa­bət­li bir pe­şə­yə çev­ril­miş, ən yük­sək nə­ti­cə gös­tər­miş abi­tu­ri­yent­lər ara­sın­da müəl­lim­lik ix­ti­sa­sı­nı se­çən­lə­rin sa­yı də­fə­lər­lə art­mış­dır.

Öl­kə Pre­zi­den­ti­nin sə­rən­ca­mı­na əsa­sən, 2014-2018-ci il­lər­də ümu­­mi təh­sil müəs­si­sə­lə­rin­də ça­lı­şan müəl­lim­lə­rin bi­lik və ba­ca­rıq­la­rı­­nın diaq­nos­tik qiy­mət­lən­di­ril­mə­si uğur­la apa­rıl­mış, ümu­mi­lik­də 150 min­dən çox müəl­li­min həf­tə­lik dərs yü­kü 1,5 də­fə, və­zi­fə maaşı 2 də­fə ar­tı­rıl­mış, on­la­rın or­ta ay­lıq əmək haq­qı 600 ma­nat ci­va­rın­da ol­maq­la öl­kə üz­rə or­ta ay­lıq əmək haq­qı­na ya­xın­laş­mış­dır.

St­ra­te­gi­ya­ya uy­ğun ola­raq müəl­ lim­lə­rin pe­şə­kar­lı­ğı­nın da­vam­lı şə­kil­də ar­tı­rıl­ma­sı sa­hə­sin­də tək­mil sis­tem ya­ra­dıl­mış­dır və hər il 20 min­dən çox müəl­lim tə­lim­lə­rə cəlb olu­nur. Bu is­ti­qa­mət­də ye­ni hə­dəf ki­mi on­la­rın fəaliy­yə­ti­nin ser­ti­fi­­ kat­laş­dı­rıl­ma­sı ilə bağ­lı qay­da­lar hö­ku­mət tə­rə­fin­dən təs­diq edil­miş­ dir və ar­tıq pro­se­sə ha­zır­lıq iş­lə­ri apa­rıl­maq­da­dır.

St­ra­te­gi­ya­nın tə­ləb­lə­ri­nə uy­ğun ola­raq ida­rəet­mə sa­hə­sin­də cid­di də­­ yi­şik­lik­lə­rə nail olun­muş­dur. Ümumi təh­sil müəs­si­sə­lə­rin­də şa­gird sıx­lı­ğı­nın op­ti­mal­laş­dı­rıl­ma­sı, şəf­af­­lı­ğın və va­li­deyn məm­nun­lu­ğu­nun tə­min edil­mə­si məq­sə­di ilə öl­kə üz­rə I sin­fə şa­gird qə­bu­lu və mək­tə­bə ha­zır­lıq qrup­la­rı­na uşaq­la­rın qə­bu­lu elekt­ron sis­tem va­si­tə­si­lə apa­rı­lır.

Müasir tə­ləb­lə­rə ca­vab ve­rən və ömür bo­yu təh­si­li tə­min edən inf­rastruk­tu­run ya­ra­dıl­ma­sı is­ti­qa­mə­tin­də cid­di ad­dım­lar atıl­mış­dır. Azər­baycan Res­pub­li­ka­sı Pre­zi­den­ti­nin diq­­qət və qay­ğı­sı, Birin­ci vit­se-pre­zi­dent Meh­ri­ban xa­nım Əli­ye­va­nın tə­şəb­­bü­sü və Hey­dər Əli­yev Fon­du­nun dəstə­yi ilə 2003-2020-ci il­lər ər­zin­də 3400-dən çox mək­təb bi­na­sı ti­kil­miş və ya əsas­lı tə­mir edilmiş­dir ki, bu da bü­tün mək­təb­lə­rin 76%-ni təş­kil edir. Öl­kə Pre­zi­den­ti­nin tə­şəb­bü­sü ilə ilk də­fə ola­raq uc­qar kənd­lər­də az şa­gird kon­tin­gen­ti olan qə­za­lı mək­­təb­lə­rin ye­ni bi­na­lar­la əvəz edil­mə­si çər­çi­və­sin­də mo­dul tip­li mək­təb təc­rü­bə­si tət­biq edil­miş, re­gion­lar­da 400-dən çox modul tip­li mək­təb­lər qu­raş­dı­rıl­mış­dır. Yal­nız 2020-ci il­də Təh­sil Na­zir­li­yi tə­rə­fin­dən 94 təh­sil müəs­si­sə­si ti­kil­miş və əsas­lı tə­mir olun­muş­dur. Hey­dər Əli­yev Fon­du­­ nun tə­şəb­bü­sü ilə 62 mək­tə­bin in­şa­sı və əsas­lı tə­mi­ri ba­şa çat­dı­rıl­mış­dır. Ümu­mi­lik­də 2020-ci il­də ye­ni ti­ki­lən və əsas­lı tə­mir olu­nan mək­təb­lə­rin sa­yı 256-ya çat­mış­dır.

Pe­şə təh­si­li pil­lə­si­nin bey­nəl­xalq təc­rü­bə­yə uy­ğun­laş­dı­rıl­ma­sı is­ti­qa­­mə­tin­də ye­ni qa­nun qə­bul edil­miş, qa­nun­da pe­şə təh­si­li sis­te­mi­nə tam ye­ni ya­naş­ma təs­bit olun­muş, bu pil­lə­nin ilk pe­şə, tex­ni­ki pe­şə və yük­sək tex­ni­ki pe­şə təh­si­li ol­maq­la 3 sə­viy­yə­də fəaliy­yət gös­tər­mə­si tə­min edilmiş­dir.

Ali təh­sil­də ilk də­fə ola­raq ye­ni məz­mun və təd­ris tex­no­lo­gi­ya­la­rı əsa­sın­da SA­BAH (sa­vad­lı, ba­ca­rıq­­ lı və ha­zır­lıq­lı) la­yi­hə­si­nin hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si­nə baş­lan­mış­dır. 2014-cü il­dən uğur­lu təh­sil mo­de­li ki­mi tət­­biq edi­lən SA­BAH la­yi­hə­si ha­zır­da 11 ali təh­sil müəs­si­sə­sin­də fəaliy­yət gös­tər­mək­lə 35 ix­ti­sas və 2400-dən ar­tıq tə­lə­bə­ni əha­tə edir. Son iki il­­ də SA­BAH qrup­la­rı­nı 1572 məzun bi­tir­miş­dir və on­la­rın uğur­lu hə­yat tra­yek­to­ri­ya­sı tə­rə­fi­miz­dən ma­raq­la iz­lə­ni­lir.

Ali təh­si­lin əl­ça­tan­lı­ğı­nın ar­tı­rıl­­ma­sı, tə­lə­bə­lə­rin so­sial mü­da­fiəsi­nin yax­şı­laş­dı­rıl­ma­sı, öl­kə­də yük­sək ix­ti­sas­lı, pe­şə­kar kadr­la­rın ha­zır­lan­­ma­sı, ali təh­sil­də rə­qa­bət mü­hi­ti­nin for­ma­laş­dı­rıl­ma­sı sa­hə­sin­də öl­kə Pre­zi­den­ti tə­rə­fin­dən əhə­miy­yət­li qə­rar­lar qə­bul olun­muş, nə­ti­cə­də tə­qaüd alan tə­lə­bə­lə­rin sa­yı ca­ri təd­­ris ilin­də 50%-ə çat­dı­rıl­mış­dır. Ey­ni za­man­da, ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri­nin baka­lavr sə­viy­yə­si­nə döv­lət si­fa­ri­şi yer­lə­ri 2019-cu ilə nis­bə­tən 66,1% ar­­tı­rıl­mış­dır. Ha­zır­da tə­lə­bə­lə­rin 46% dən ço­xu döv­lət si­fa­ri­şi və ya döv­lət he­sa­bı­na təh­sil alır.

– Cənab nazir, dərsliklər müasir dövrün çağırışları, elmin sürət­li inkişafı və texnoloji dəyişik­ liklərlə necə ayaqlaşa bilir?

– Bil­di­yi­niz ki­mi, mək­təb­də təd­ris olu­nan fən­lər bu və ya di­gər el­min əsas­la­rı­nı gənc nəs­lə öy­rət­mə­yə xid­­ mət edir. Elm ye­ni hü­dud­la­rı ke­çir­sə, fənn və onun təd­ri­si də el­min ar­xa­­sın­ca irə­li­lə­məli­dir. Be­lə olan hal­da dərs­lik­lə­rin həc­mi və mə­na tu­tu­mu xey­li art­ma­lı idi. La­kin yax­şı hal odur ki, bu gün ümu­mi təh­sil ha­fi­zə mək­tə­bin­dən tə­fək­kür mək­tə­bi­nə doğ­ru ad­dım­la­yır və şa­gir­də ağır in­­for­ma­si­ya yü­kü ver­mək əvə­zi­nə, onu bu in­for­ma­si­ya ilə iş­lə­mək, mə­lu­ma­tı emal et­mək, tət­biq et­mək, dü­şün­mək və s. bu ki­mi ba­ca­rıq­lar ilə si­lah­lan­­dı­rır.

Onu da qeyd edim ki, ötən il ye­ni­lən­miş “Ümu­mi təh­si­lin döv­lət stan­dart­la­rı” da təh­si­lin sə­riş­tə əsas­­lı ol­ma­sı­nı tə­ləb edir. Baş­qa söz­lə, müasir mək­təb şa­gir­di daha çox va­cib sə­riş­tə­lər­lə tə­min et­mə­li­dir ki, bu tə­məl üzə­rin­də də­yi­şən tə­ləb­lə­rə uy­ğun bi­lik və ba­ca­rıq­lar müs­tə­qil şə­kil­də qa­za­nı­la bil­sin. La­kin bu da doğ­ru­dur ki, son za­man­lar el­min sü­rət­li in­ki­şa­fı dərs­lik­lə­rin əsas­lı və mü­tə­ma­di trans­for­ma­si­ya­sı­nı zə­ru­rə­­tə çe­vir­miş­dir. Bu gü­nün dərs­lik­lə­ri in­for­ma­si­ya mən­bə­yin­dən da­ha çox öy­rən­mə­ni asan­laş­dı­ran so­raq­ça­ya bən­zə­mə­li­dir. Bi­zim mək­təb dərs­lik­­lə­ri hər 4 il­dən bir məz­mun­ca ye­ni­lə­­nir və tək­mil­ləş­di­ri­lir.

Bu ba­xım­dan son il­lər­də dərs­lik ha­zır­lı­ğın­da ye­ni ya­naş­ma­lar, req­la­­ ment və pro­se­dur­lar tət­biq edil­miş­­dir. Ha­zır­lan­mış dərs­lik­lər müx­tə­lif sə­viy­yə­lər­də və st­ruk­tur­lar­da qiy­­mət­lən­di­ri­lir, bu məq­səd­lə ya­ra­dıl­­mış por­tal­da yer­ləş­di­ri­lə­rək ic­ti­mai mü­za­ki­rə­yə çı­xa­rı­lır, tək­lif­ər təh­lil edi­lə­rək nəş­riy­yat­la­ra və müəl­lif­ə­rə yö­nəl­di­lir. Məhz ye­ni req­la­ment­lər əsa­sın­da 2020-2021-ci təd­ris ili­nə I-XI si­nif­ər üçün 339 ad­da 7.233.214 nüs­xə dərs­lik və me­to­dik və­sait çap edil­miş və şa­gird­lə­rin is­ti­fa­də­si­nə ve­­ril­miş­dir. Təh­sil İns­ti­tu­tu nəz­din­də Təd­ris Re­surs­la­rı Mər­kə­zi ya­ra­dıl­mış və ye­ni məz­mun kon­sep­si­ya­sı əsa­­ sın­da ümum­təh­sil mək­təb­lə­ri üçün eh­ti­yat dərs­lik­lə­rin ha­zır­lan­ma­sı­na baş­lan­mış­dır. Ey­ni za­man­da, dərs­lik ha­zır­lı­ğı sa­hə­sin­də Sin­qa­pur təc­rü­­ bə­sin­dən is­ti­fa­də üz­rə işlə­rə start ve­ril­miş­dir.

Bi­lir­si­niz ki, xey­li vaxt­dır dərs­lik­­ lə­rin elekt­ron ver­si­ya­la­rı da ha­zır­la­­nır və bun­la­rın bir his­sə­si zən­gin­ləş­­ di­ril­miş e-dərs­lik­lər ka­te­qo­ri­ya­sı­na aid­dir. Hə­min dərs­lik­lər möv­zu­ya uy­ğun hi­per­link­lər­lə tə­min edi­lir ki, şa­gir­din da­ha də­rin, ya­xud da­ha ət­raf­ı öy­rən­mə im­ka­nı ol­sun. Na­­zir­li­yin müva­fiq por­ta­lın­da həm də müx­tə­lif fən­lər üz­rə öy­rə­di­ci ani­­ma­si­ya film­lə­ri, vi­deomü­ha­zi­rə­lər yer­ləş­di­ril­miş­dir və bu tip­li elekt­ron re­surs­la­rın sa­yı mü­tə­ma­di ço­xa­lır, key­fiy­yə­ti ar­tı­rı­lır.

– Peşə təhsilinin inkişaf pers­pektivlərini iki dövrə bölmək  olar – Peşə Təhsili üzrə Dövlət  Agentliyinin yaradılmasın­dan əvvəlki və sonrakı dövrə. Agentlik peşə təhsilinin mo­dernləşməsində nələrə nail ola  bildi? 

– Pe­şə təh­si­li iq­ti­sa­diy­ya­tın real sek­to­ru­na və əmək ba­za­rı­na ən ya­xın təh­sil pil­lə­si ol­maq­la, bü­tün seq­ment­lər üz­rə ix­ti­sas­lı kadr­la­rın ha­zır­lan­ma­sın­da, məş­ğul­lu­ğun tə­­ min edil­mə­sin­də müs­təs­na əhə­miy­­ yə­tə ma­lik­dir. Azər­bay­can Res­­pub­li­ka­sı Pre­zi­den­ti­nin fər­ma­nı­na əsa­sən 2016-cı il ap­re­lin 20-də Təh­sil Na­zir­li­yi ya­nın­da Pe­şə Təh­si­li üz­rə Döv­lət Agent­li­yi­nin (PT­DA) ya­ra­­dıl­ma­sı­nın əsas məq­sə­di pe­şə təh­si­li sa­hə­sin­də pe­şə ha­zır­lı­ğı­nın sə­mə­­rə­li­li­yi­nin ar­tı­rıl­ma­sı­nı, işə­gö­tü­rən­­lərin pe­şə təh­si­li­nə in­teq­ra­si­ya­sı­nı və öl­kə iq­ti­sa­diy­ya­tı üçün rə­qa­bət qa­bi­liy­yət­li ix­ti­sas­lı kadr­la­rın hazır­­lan­ma­sı­nı tə­min et­mək idi. PT­DA ya­ran­maz­dan əv­vəl pe­şə təh­si­lin­də is­la­hat­la­rın və pi­lot layi­hə­lə­rin baş­­lan­ğıc mər­hə­lə­si, ilk tə­şəb­büs­lə­rin or­ta­ya çıx­ma­sı və in­ki­şaf proq­ra­mı­­nın ha­zır­lan­ma­sı döv­rü idi. PT­DA ya­ran­dıq­dan son­ra­kı mər­hə­lə­ni ida­rəet­mə pro­se­si­nin da­ha da tək­­mil­ləş­diril­mə­si, təd­ris­də in­no­va­tiv ya­naş­ma­nın tət­bi­qi və müəy­yən is­­ti­qa­mət­lər üz­rə konk­ret nə­ti­cə­lə­rin ol­du­ğu dövr ki­mi qiy­mət­lən­dir­mək olar. “Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sın­da pe­şə təh­si­li və tə­li­mi­nin in­ki­şa­fı­na dair St­ra­te­ji Yol Xə­ri­tə­si”nin qə­bul olun­ma­sı öl­kə rəh­bər­li­yi­nin bu sa­­hə­yə ver­di­yi diq­qə­tin ba­riz nü­mu­­nə­si­dir.

Təc­rü­bə gös­tə­rir ki, el­mi-tex­no­lo­ji tə­rəq­qi, in­no­va­si­ya­lar və mo­dern­­ləş­mə nə­ti­cə­sin­də prak­ti­ki bilik və ba­ca­rıq­lar­la zən­gin­ləş­mə­yən, sırf nə­zə­ri xa­rak­ter da­şı­yan təh­sil öz fun­da­men­tal əhə­miyyə­ti­ni itir­mək­də­dir. Bu ba­xım­dan təh­si­lin məz­mu­­nu­nun for­ma­laş­ma­sın­da aka­de­mik bi­lik­lər­lə ya­na­şı, prak­tik ba­ca­rıq­la­rın, sə­riş­tə­nin va­cib­li­yi önə çə­ki­lir. Qeyd edi­lən­lə­rə əsa­sən pe­şə təh­si­lin­də də əmək ba­za­rı­nın ca­ri və gə­lə­cək tə­ləb­­lə­ri əsas gö­tü­rül­mə­li, əmək ba­za­rın­­da iş tək­lif edən bü­tün sub­yekt­lər, döv­lət və özəl ol­ma­sın­dan ası­lıol­ma­­ya­raq, ma­raq­lı tə­rə­fə çev­ril­mə­li­dir. Bu is­ti­qa­mət­də 2017-ci il­dən apa­rı­lan is­la­hat­lar nə­ti­cə­sin­də 39 ix­ti­sas üz­rə ye­ni ku­ri­ku­lum, 193 ye­ni dərs­lik ha­­ zır­lan­mış­dır.

Pe­şə təh­si­li müəs­si­sə­lə­ri­nin (PTM) ra­sional­laş­dı­rıl­ma­sı­na baş­lanıl­mış, nə­ti­cə­də 55 PTM ba­za­sın­da 24 pe­şə təh­sil mər­kə­zi ya­ra­dıl­mış­dır. Bu­nun­la ya­na­şı, 2019-cu ilin sent­yabr ayın­da re­gion­da bən­zə­ri ol­ma­yan Sə­na­ye və İn­no­va­si­ya­lar üz­rə Ba­kı Pe­şə Təh­sil Mər­kə­zi­nin (BPTM) açı­lı­şı olmuş­dur. Ko­re­ya Res­pub­li­­ ka­sı­nın pe­şə təh­si­li mo­de­li əsa­sın­da qu­ru­lan mər­kəz­də nə­zə­ri və prak­ti­ki ba­ca­rıq­la­rın for­ma­laş­dı­rıl­ma­sı üçün bü­tün şə­rait ya­ra­dı­lıb. Ca­ri təd­ris ilin­dən eti­ba­rən ilk də­fə ola­raq mər­­kəz­də 2 ix­ti­sas üz­rə yük­sək tex­ni­ki pe­şə – sub­ba­ka­lavr sə­viy­yə­si üz­rə təd­ri­sə başla­nıl­mış­dır. İlk də­fə ola­raq pe­şə təh­si­li sa­hə­sin­də qey­ri-for­mal və un­for­mal (sə­riş­tə­lə­rin ta­nın­ma­­sı) təh­si­lin ta­nın­ma­sı me­xa­niz­mi ya­ra­dıl­mış və pi­lot ola­raq tət­bi­qi­nə baş­la­nıl­mış­dır.

– Dünya universitetlərinin əsas  hədəfi tədqiqat universitet­ lərinə çevrilməkdir. Bunun  üçün elm və təhsilin vəhdəti  vacibdir. Azərbaycanda elmlə  təhsilin vəhdəti üçün hansı  işlər görülməlidir? 

– Ha­zır­da biz tex­no­lo­gi­ya­la­rın bö­yük sü­rət­lə də­yiş­di­yi Dör­dün­­cü sə­na­ye in­qi­la­bı döv­rü­nə qə­dəm qoy­mu­şuq. Dör­dün­cü sə­na­ye in­qi­­la­bı miq­ya­sı, ma­hiy­yə­ti və mü­rək­­ kəb­li­yi ba­xı­mın­dan bə­şə­riyyə­tin bü­tün əv­vəl­ki təc­rü­bə­lə­ri­nin heç bi­ri­nə bən­zə­mir. Bu ba­xım­dan is­tə­­ni­lən ali təh­sil sis­te­mi­nin qar­şı­sın­da du­ran mü­hüm hə­dəf­ər­dən bi­ri də müasir in­ki­şaf ten­den­si­ya­la­rı nə­zə­rə alın­maq­la el­mi-təd­qi­qat­la­rın apa­rıl­ma­sı, key­fiy­yət­li el­mi-təd­qi­qat məh­­sul­la­rı­nın əl­də edil­mə­si və kom­mer­­si­ya­laş­dı­rıl­ma­sı­na nail ol­maq­dır.

Bu və­zi­fə uni­ver­si­tet­lə­ri­miz üçün də önəm­li­dir. Na­zir­lər Ka­bi­ne­ti­nin “Ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri­nə “Təd­qi­­qat uni­ver­si­te­ti” sta­tusu ve­ril­mə­si üçün Tə­ləb­lər”in təs­diq edil­mə­si haq­qın­da 29 de­kabr 2017-ci il ta­rix­li 610 nöm­rə­li Qə­ra­rı­na uy­ğun ola­raq “Təd­qi­qat uni­ver­si­te­ti” sta­tu­su ve­­ril­mə­si üçün ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri qar­şı­sın­da mü­va­fiq tə­ləb­lər qo­­yul­muş və ha­zır­da bu is­ti­qa­mət­də müva­fiq iş­lər gö­rü­lür. Bu ba­xım­dan bə­zi ix­ti­sas­laş­dı­rıl­mış uni­ver­si­tet­­lər­də klas­ter­lər ya­ra­dıl­ma­lı, el­mi nə­ti­cə­lə­rin is­teh­sa­la tət­bi­qi sti­mul­­laş­dı­rıl­ma­lı, təh­sil-elm-is­teh­sal əla­­qə­lə­ri­nin sə­mə­rə­li­li­yi yük­səl­dil­mə­li, in­no­va­si­ya­la­rın kom­mer­si­ya­laş­dı­rıl­­ma­sı, təd­qi­qat uni­ver­si­te­­ti­nin ya­ra­dıl­ma­sı ilə bağ­lı qarşıda duran hədəfərə nail olunmalıdır.

Müasir döv­rün ça­ğı­­rış­la­rı­na və in­ki­şaf trend­­lə­ri­nə uy­ğun ola­raq, elm və təh­si­lin in­teq­ra­si­ya­sı qar­şı­da du­ran əsas və­­ zi­fə­lər­dən bi­ri­dir. Bil­­di­yi­niz ki­mi, ha­zır­da ümum­təh­sil mək­təb­lə­rin­də “Ki­çik aka­de­mi­ya­­lar” ya­ra­dıl­mış­dır. He­sab edi­rəm ki, on­la­rın əha­tə dairə­si ge­niş­lən­mə­li­­dir. Bu is­ti­qa­mət­də əhə­miy­yət­li tə­­şəb­büs­lər­dən bi­ri ki­mi 2012-ci il­dən eti­ba­rən “Sa­ba­hın alim­lə­ri” res­pub­­li­ka mü­sa­bi­qə­si­nin ke­çi­ril­mə­si­nə baş­la­nıl­mış­dır.

– Xarici ölkələrdə təhsil üzrə dövlət proqramları ilə bağlı hər hansı bir yeniliklər varmı? 

– Ha­zır­da Azər­bay­can Res­pub­li­­ka­sı və­tən­daş­la­rı­nın xa­ric­də təh­si­li öl­kə baş­çı­sı­nın sə­rən­ca­mı ilə 2018-ci il no­yab­rın 16-da təs­diq edil­miş “2019-2023-cü il­lər üçün Azər­bay­­can Res­pub­li­ka­sın­da ali təh­sil sis­­te­mi­nin bey­nəl­xalq rə­qa­bət­li­li­yi­nin ar­tı­rıl­ma­sı üz­rə Döv­lət Proq­ra­mı” və hö­ku­mət­lə­ra­ra­sı tə­qaüd proq­­ram­la­rı çər­ci­və­sin­də hə­ya­ta ke­çi­ri­lir. Döv­lət proq­ra­mı özün­də iki is­ti­qa­mə­ti – dün­ya­nın nü­fuz­lu ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri ilə yer­li ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri ara­sın­da öl­kə iq­ti­sa­­diy­ya­tı üçün priori­tet sa­hə­lər üz­rə bey­nəl­xalq iki­li dip­lom proq­ram­­la­rı­nın tə­sis olun­ma­sı­nı və Azər­­baycan ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri üçün yük­sək el­mi-təd­qi­qat ba­ca­rıq­la­rı­na ma­lik mil­li kadr­la­rın ha­zır­lan­ma­sı məq­sə­di ilə xa­ric­də dok­to­ran­tu­ra sə­viy­yə­sin­də təh­si­lin ma­liy­yə­ləş­di­­ril­mə­si­ni eh­ti­va edir.

Bey­nəl­xalq iki­li dip­lom proq­­ram­la­rı­nın hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si ilə bağ­lı tə­sis edil­mə­si nə­zər­də tu­tu­­lan 5 proq­ram­dan ilk 3 proq­ram ar­tıq fəaliy­yə­tə baş­la­mış­dır. Be­lə ki, ha­zır­da ABŞ-ın Corc Va­şinqton Uni­ver­si­te­ti (CVU) ilə Azər­bay­can Döv­lət Pe­da­qo­ji Uni­ver­si­te­ti­nin “Təh­sil ix­ti­sa­sı” istiqa­mə­ti üz­rə magist­ra­tu­ra, ABŞ-ın Corc Va­şinq­ton Uni­ver­si­te­ti ilə ADA Uni­ver­si­te­ti­nin “Kom­pü­ter elm­lə­ri və ve­ri­lən­lə­rin təh­li­li” ix­ti­sa­sı is­ti­qa­mə­ti üz­rə ma­­gist­ra­tu­ra, Ko­re­ya Res­pub­lika­sı­nın İn­ha Uni­ver­si­te­ti ilə Ba­kı Mü­hən­­dis­lik Uni­ver­si­te­ti­nin “Mü­hən­­dis­lik” ix­ti­sas­la­rı is­ti­qa­mə­ti üz­rə bakalavr səviyyələrində beynəlxalq ikili diplom proqramları həyata keçirilməkdədir. Türkiyənin Ege Universiteti ilə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin bakalavr səviyyəsin­də beynəlxalq ikili diplom proqramının təsisi yekunlaşmaq üzrədir.

İkin­ci is­ti­qa­mət üz­rə isə döv­lət proq­ra­mı çər­çi­və­sin­də 2020-ci il üçün 57 nə­fə­rin xa­ric­də dok­toran­­tu­ra təh­si­li­nin ma­liy­yə­ləş­di­ril­mə­si ba­rə­də qə­rar qə­bul edil­miş­dir.

Azər­bay­can və­tən­daş­la­rı­nın xa­ric­də təh­si­li ha­zır­da həm də hö­­ku­mət­lə­ra­ra­sı tə­qaüd proq­ram­ları (HTP) çər­çi­və­sin­də hə­ya­ta ke­çi­ri­lir. Hə­min öl­kə­lə­rə Ma­ca­rıs­tan, Çin Xalq Res­pub­li­ka­sı, Ru­mı­ni­ya, Lat­­vi­ya, Qa­za­xıs­tan, Ta­ci­kis­tan, Ser­bi­­ya da­xil­dir. Qeyd olu­nan öl­kə­lər­lə sa­ziş­lə­rə əsasən, qar­şı tə­rəf­ər hər il Azər­bay­can və­tən­daş­la­rı üçün mü­va­fiq təh­sil sə­viy­yə­lə­ri və ix­ti­sas is­tiqa­mət­lə­ri üz­rə tə­qaüd yer­lə­ri ayırır. Cari tədris ilində HTP çərçivsində ümumilikdə 232 nəfər xaricdə təhsil almaq imkanı qazanmışdır.

– Milli Məclisdə “Ali təhsil haq­ qında” Qanunun müzakirələri başlayır. Təhsil Nazirliyinin qanuna təklifəri nədən iba­rətdir? 

– Bu qa­nun la­yi­hə­si­nin ha­zır­lan­­ma­sı üçün ali təh­sil müəs­si­sə­lə­rin­­dən alın­mış tək­lif­ər Təh­sil Na­zir­­li­yin­də mü­za­ki­rə edil­miş­dir. Təh­sil Na­zir­li­yi ilə Mil­li Məc­li­sin Elm və təh­sil ko­mi­tə­si ara­sın­da ye­ni qa­nun la­yi­hə­si­nin ha­zır­lan­ma­sı is­ti­qa­mə­tin­­də da­vam­lı mü­za­ki­rə­lər apa­rıl­maq­­da­dır. He­sab edi­rik ki, ha­zır­la­na­caq qa­nun ali təh­sil sis­te­mi­nin bey­nəl­­ xalq təc­rü­bə­yə uy­ğun­laş­dı­rıl­ma­sı, di­gər təh­sil pil­lə­lə­ri ilə çe­vik əla­qə­­ lən­di­ril­mə­si, ömür bo­yu təh­si­li tə­min et­mə­si, tə­lə­bə­yö­nüm­lü təd­ri­sin təş­ki­­li, keyfiyyətə nəzarət mexanizmlərinin tətbiqi üzrə ən müasir konsepsiyaları özündə ehtiva etməlidir.

– Pandemiya ilə bağlı distant təhsilə keçiddə yaşanan prob­lemlər hansı görünməz çatışmazlıqları ortaya çıxardı? 

– Ko­ro­na­vi­rus pan­de­mi­ya­sı sə­bə­­bin­dən təh­sil müəs­si­sə­lə­rin­də əya­ni for­ma­da təd­ris və tə­lim-tərbi­yə pro­­se­si­nin dis­tant təh­sil­lə əvəz olun­ma­sı həm müəl­lim­lər, həm də şa­gird­lər və va­li­deyn­lər üçün ye­ni bir şə­rait ya­rat­dı. Müəl­lim­lər ən müasir elekt­­ron sis­tem­lər­dən, plat­for­ma­lar­dan is­ti­fa­də edə­rək on­layn dərs­lər təş­kil et­mək məc­bu­riy­yə­tin­də qal­dı­lar. Pan­de­mi­ya təh­sil sis­te­mi­ni nə­zə­rə alın­ma­sı va­cib olan bir sı­ra ça­ğı­rış­­lar­la üz-üzə qoy­du. Təh­sil sis­te­min­­ də da­ha çe­vik və op­ti­mal məz­mun və təd­ris st­ra­te­gi­ya­la­rı­nın tət­bi­qi, in­no­va­si­ya­la­rın təş­viq edil­mə­si ilə bağ­lı tə­şəb­büs­lə­rin ge­niş­lən­di­ril­mə­­si bü­tün təh­sil pil­lə­lə­rin­də dis­tant təh­sil təc­rü­bə­si­nin da­ha ge­niş tət­biq edil­mə­si, tex­no­lo­ji təc­hi­zat və key­­ fiy­yət­li İn­ter­net bağ­lan­tı­sı­nın tə­min olun­ma­sı ki­mi həl­li va­cib olan mə­sə­­lə­lər mey­da­na çıx­dı. Be­lə bir şə­rait­də təh­sil müəs­si­sə­lə­ri­nin fəaliy­yə­tin­də fa­si­lə ya­ran­sa da, təh­si­lin fa­si­lə­siz­­li­yi­ni və da­vam­lı­lı­ğı­nı tə­min et­mək məq­sə­di ilə Təh­sil Na­zir­li­yi tə­rə­fin­ dən tə­xi­rə salın­ma­dan ye­ni tə­şəb­büs­­lə­rin real­laş­dı­rıl­ma­sı­na baş­la­nıl­dı. İlk növ­bə­də, yük­­sək pe­şə­kar­lı­ğa malik müəl­lim­lə­rin iş­ti­ra­kı ilə “Te­le­dərs­lər” la­yi­hə­si­­ nə start ve­ril­di. Döv­lət te­le­vi­zi­ya­sı ilə ya­yım­­ la­nan bü­tün te­le­dərs­lər son­ra­dan sər­bəst is­ti­fa­­də üçün Təh­sil Na­zir­li­­yi­nin

elekt­ron por­ta­lın­da yer­ləş­di­ri­lir ki, bu da şa­gird­lər üçün əla­və im­kan­lar ya­ra­dır.

Bu iş­lə­rin da­va­mı ola­raq, növ­bə­ti ad­dım ki­mi 2020-ci ilin ap­rel ayı­nın 2-dən eti­ba­rən “Vir­tual mək­təb” la­yi­­hə­si­nin tət­bi­qi­nə baş­la­nıl­dı. Be­lə­­lik­lə, öl­kə­nin ən bö­yük mil­li on­layn plat­for­ma­sı şagird­lə­rin is­ti­fa­də­si­nə ve­ril­di. La­yi­hə çər­çi­və­sin­də ha­zır­da plat­for­ma­da ümu­mi
is­ti­fa­də­çi sa­yı şa­gird­lər üz­rə 1,4 mil­yon­dan çox, müəl­lim­lər üz­rə 128 min təş­kil edir. Gün­də­lik ak­tiv is­ti­fa­də­çi­lə­rin sa­yı isə 1 mil­yo­nu ötür. La­yi­hə öl­kə­nin bü­tün böl­gə­lə­ri­ni əha­tə edir. Öl­kə üz­rə müəl­lim­lə­rin 93,11%-i, şa­gird­­lə­rin isə 85,3%-i plat­for­ma­dan ya­­rar­la­nır­lar. Plat­for­ma­da müəl­lim və şa­gird­lə­rə açıq qey­diy­yat, vi­deo və audiodərs­lə­rin təş­ki­li, təd­ris cəd­vəl­­ lə­ri­nin tən­zim­lən­mə­si, qrup iş­lə­ri­nin təş­ki­li, ev tap­şı­rıq­la­rı­nın tə­yi­na­tı, qiy­mət­lən­dir­mə, in­te­rak­tiv tə­lim alət­lə­ri, bi­lik ya­rış­ma­la­rı, pe­da­qo­ji şu­ra­lar, nə­za­rət me­xa­nizm­lə­ri ki­mi ge­niş im­kan­lar təq­dim olunur.  Onu da qeyd et­mək la­zım­dır ki, plat­for­ma­da pan­de­mi­ya döv­rün­də təh­si­lin fa­si­lə­siz­li­yi­nin tə­min edil­­mə­si ilə ya­na­şı, di­gər on­dan az va­cib ol­ma­yan is­ti­qa­mət­də – müəl­lim­lə­rin pe­şə­kar in­ki­şa­fı və mək­təb­li­lə­rin ev şə­raitin­də asu­də vaxt­la­rı­nın sə­mə­rə­li təş­ki­li is­ti­qa­mə­tin­də də ge­niş im­kan­­lar ya­ra­dı­lır, müx­tə­lif möv­zu­la­rı əha­­tə edən mək­təb­dən­kə­nar dər­nək­lər, on­layn təd­bir­lər və maarif­ən­di­ri­ci ve­bi­nar­lar təş­kil olu­nur.

Ümu­mi təh­sil müəs­si­sə­lə­ri ilə ya­na­şı, ha­zır­da pe­şə, or­ta ix­ti­sas və ali təh­sil müəs­si­sə­lə­ri də “Vir­tual mək­təb” plat­for­ma­sı çər­çi­və­sin­də dis­tant təh­si­lə cəlb olun­muş­lar.
Be­lə ki, təh­sil müəs­si­sə­lə­rin­də “Tims” (“Mic­ro­soft Teams”) plat­for­ma­sın­­dan ödə­niş­siz is­ti­fa­də üçün im­kan­lar tə­min edi­lib. Qeyd olun­du­ğu ki­mi, la­yi­hə­nin əha­tə dairə­si hər gün da­ha da ge­niş­lən­di­ri­lir. La­kin bu­nun­la ya­­na­şı, bə­zi ailə­lər­də zə­ru­ri tex­no­lo­gi­­ya­la­rın ol­ma­ma­sı sə­bə­bin­dən distant təd­ri­sə hə­lə də qo­şu­la bil­mə­yən­lər var. Qeyd olu­nan prob­lem­lə­rin qis­­mən ara­dan qal­dı­rılma­sı və dis­tant təh­sil im­kan­la­rın­dan da­ha çox in­sa­­nın fay­da­lan­ma­sı üçün Təh­sil Na­zirliyi davamlı olaraq, digər dövlət və özəl qurumları əməkdaşlığa dəvət edir və bərabər texnoloji imkanların yaradılması üçün mümkün dəstəyi göstərir.­­

– Cənab nazir, 44 günlük Vətən  Müharibəsində təhsilimiz də  sınaq verdi və itkilər yaşadı.  Bu müharibədə Azərbaycanın tarixi qələbəsi təhsilimiz üçün  hansı çağırışları ortaya qoyur?

– Haq­lı­sı­nız, təh­si­li­miz həm ye­ri dol­du­rul­ma­ya­caq in­san it­ki­lə­ri ver­di, həm də mək­təb inf­rast­ruk­tu­ru­na cid­di zi­yan dəy­di. Bu mü­ha­ri­bə 10 nə­fər şa­gir­di­mi­zin, 20 nə­fər müəl­­­mi­mi­zin hə­ya­tı­na son qoy­du, 54 təh­sil müəs­si­sə­si dar­ma­da­ğın edil­di. İn­san it­ki­lə­ri­mi­zi bər­pa edə bil­mə­sək də, mək­təblə­ri­miz əv­vəl­kin­dən da­ha yax­şı şə­kil­də bər­pa olu­nur. Qü­rur­­ve­ri­ci hal­dır ki, iş­ğal al­tın­da olan tor­paq­la­rı­mı­zın azad edil­mə­si üçün sə­fər­bər­li­yə qo­şu­lan­la­rın sı­ra­sın­da 20 mək­təb di­rek­to­ru, 32 di­rek­tor müavi­­ni, 671 müəl­lim şü­caət­lə mən­fur düş­mə­nə qar­şı vu­ruş­du.

Azər­bay­can Or­du­su­nun şan­lı qə­lə­bə­si­nin təd­ris məz­mu­nu­na üz­vi şə­kil­də in­teq­ra­si­ya­sı­nı tə­min et­mək məq­sə­di ilə “Azər­bay­can xal­qı­nın ta­ri­xi qə­lə­bə­si­nin təd­ris­də əks et­di­­ril­mə­si haq­qın­da” Təhsil Na­zir­li­yi­­nin Fəaliy­yət Pla­nı təs­diq olun­muş­­dur. Ar­tıq dərs­lik müəl­lif­ə­ri­miz və nəş­riy­yat­lar “Qə­lə­bə dərs­lə­ri” adı al­tın­da müx­tə­lif fənn və si­nif­ləri əha­tə edən möv­zu­lar ha­zır­la­yıb Təh­sil İnsti­tu­tu­nun rəs­mi sə­hi­fə­si­nə yer­ləş­dir­miş­lər. Müəl­lim­lə­ri­miz bu möv­zu­la­rı vir­tual dərs­lər­də təd­ris edir­lər, həm­çi­nin te­le­dərs­lər­də də qə­lə­bə­yə həsr olun­muş sü­jet­lər ha­­zır­lan­mış­dır.

Və­tən Mü­ha­ri­bə­si, Ali Baş Ko­­man­dan cə­nab İl­ham Əli­ye­vin rəh­­bər­li­yi və mü­zəf­ər or­du­mu­zun şü­­caəti nə­ti­cə­sin­də əl­də olu­nan qə­lə­bə bi­zə çox şey öy­rət­di. De­yə bi­lə­rəm ki, hər bi­ri­mi­zə dərs ver­di – həm­rəy ol­­ma­ğın, məq­sə­də doğ­ru ad­dım-ad­dım irə­li­lə­mə­yin, ümid­siz­li­yə qa­pıl­ma­ma­­ğın, düz­gün st­ra­te­gi­ya qur­ma­ğın, bu st­ra­te­gi­ya­nı sər­rast tak­ti­ki ad­dım­lar­la dəs­tək­lə­mə­yin, həm hər­bi, həm si­ya­­si, həm də iq­ti­sa­di müs­tə­vi­də uğur­lu ol­ma­ğın va­cib­li­yi­ni gös­tər­di. Bu sa­ da­la­dıq­la­rı­mı­zı ad­dım-ad­dım şa­gird və tə­lə­bə­lə­ri­mi­zə öy­rət­mə­li­yik ki, bir da­ha heç bir mən­fur qüv­və Azər­bay­­ca­na qar­şı qalx­ma­ğa cü­rət et­mə­sin. Güc­lü döv­lət qur­ma­ğın yo­lu həm də təh­sil­dən ke­çir.